Przysłowia i powiedzenia stanowią nieodłączną część każdego języka. To najczęściej różnego rodzaju mądrości życiowe, które niosą ze sobą jakieś przesłanie, mające odzwierciedlenie w naszym życiu. Wyrażają one w sposób bezpośredni lub metaforyczny przestrogę, pouczenie, czy ogólną myśl. Dzisiaj przedstawię niektóre hiszpańskie przysłowia i powiedzenia, które musisz znać.
Al caballo regalado no le mires el diente/Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby
Przysłowie to odnosi się do sytuacji, w której podarowany komuś prezent nie spełnił jego oczekiwań i na dodatek został skrytykowany.
A quien madruga, Dios le ayuda/Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje
Według tego porzekadła, ten, kto rano wstaje, jest bardziej pracowity, energiczny i osiąga więcej sukcesów. Czasami jednak trudno zastosować się do tego przysłowia, zwłaszcza w momencie, kiedy rano dzwoni budzik, a Ty masz ochotę wyłączyć go i bezczelnie odwrócić się na drugi bok.
Culo veo, culo quiero/Pupę widzę, pupę chcę
Dosłownie oznacza: Pupę widzę, pupę chcę. Powiedzenie to odnosi się do określenia osoby, która ma co chwilę kapryśne zachcianki. Często można użyć tych słów w stosunku do dzieci, które zazwyczaj chcą wszystko, co mają ich koledzy i koleżanki, albo gdy jedno z nich coś je, a drugie zaraz mówi, że chce zjeść to samo.
Perro ladrador, poco mordedor/Szczekający pies mało gryzie
Powiedzenia tego używa się do określenia kogoś, kto może być agresywny w słowach i nam grozić, ale jak przychodzi, co do czego, nigdy nie realizuje tego, co powiedział.
Dime con quién andas y te diré quién eres/Z kim przystajesz, takim się stajesz
Według tego przysłowia, człowieka można poznać, patrząc, jakich ma przyjaciół, czy znajomych. Zresztą dla dobra nas samych powinniśmy zwracać uwagę na ludzi, jakimi się otaczamy.
Más vale pájaro en mano que ciento volando/Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu
Hiszpańskie przysłowie dokładnie brzmi: Więcej wart ptak w dłoni niż sto ptaków w locie. Sentencja ta chce nam powiedzieć, że lepiej tkwić w czymś bezpiecznym i stabilnym, zamiast dążyć do czegoś lepszego, ale niepewnego i trudnego do osiągnięcia. Czy zgadzacie się z tą myślą? Ja nie do końca. Owszem, trzeba cieszyć się z wróbla w garści i doceniać to, co się ma, ale z drugiej strony nie można bać się podążać za wysoko siędzącymi gołębiami czy innymi ptakami beztrosko latającymi po niebie. Warto sięgać po więcej i podejmować ryzyko. W końcu życie mamy tylko jedno.
No hay mal que por bien no venga/Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło
Na pewno był jakiś moment w Twoim życiu, kiedy czymś się zamartwiałeś, a z perspektywy czasu przyznałeś, że było to dla Ciebie dobre. No właśnie, podnieś głowę, bo nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło! Z czegoś, co początkowo uważamy za złe, mogą wyniknąć dobre rzeczy w przyszłości.
Quien se fue a Sevilla, perdió su silla/Kto pojechał do Sevilli, stracił swój stołek
Powiedzenia tego używa się, kiedy dzieje się coś negatywnego podczas naszej nieobecności. Na przykład, gdy nie pilnujemy swojego miejsca pracy lub z niego chwilowo rezygnujemy, a następnie chcemy do niego powrócić, możemy je całkowicie stracić. Takich sytuacji w życiu jest mnóstwo.
Pochodzenie tego przysłowia sięga XV wieku. Za panowania Enrique IV z Kastylii doszło do sporu między dwoma ówczesnymi arcybiskupami: Alonso de Fonseco Młodszym i Alonso de Fonseco Starszym. Kiedy Alonso Młodszy został mianowany arcybiskupem Santiago de Compostela, poprosił swojego wuja o pomoc w uspokojeniu sytuacji, bowiem Galicja wtedy była miejscem różnych zamieszek. Sam natomiast udał się do Sewilli. Kiedy sprawy te zostały rozwiązane, powrócił gotowy do ponownego objęcia swojego stanowiska, ale spotkała go niemiła niespodzianka, ponieważ wuj nie chciał ustąpić mu zarządzanej funkcji. Tym razem, w celu rozwiązania tego konfliktu, nie obyło się bez interwencji samego papieża Piusa II.
No se ganó Zamora en una hora/Nie od razu Kraków zbudowano
Hiszpańskie przysłowie dosłownie brzmi: W godzinę Zamory nie zdobędziesz i mówi, że trudne przedsięwzięcia wymagają czasu i cierpliwości.
Powiedzenie znajduje swoje źródło w wydarzeniu historycznym. W 1072 miasto Zamora oblegał Sancho II Mocny, który był królem Kastylii. Pragnął on zjednoczyć ziemie podzielone testamentem ojca. Jednak po siedmiu miesiącach oblężenia, w wyniku zdrady, został zamordowany, a oblężenie przerwano.
Antes de que te cases, mira lo que haces/Widziały gały, co brały
Ślub to bardzo ważna życiowa decyzja. Hiszpańskie przysłowie ostrzega: Zanim weźmiesz ślub, patrz, co robisz!
En boca cerrada no entran moscas/Milczenie jest złotem
Hiszpańskie przysłowie znacznie odbiega od polskiego, ponieważ dosłownie oznacza: Do zamkniętej buzi nie wlatują muchy. Poucza, że czasem lepiej nie wyrażać swojej opinii, tylko zostawić ją dla siebie. W Polsce powiedzielibyśmy, że czasami lepiej ugryźć się w język.
El hábito no hace el monje/Nie szata zdobi człowieka
El hábito no hace el monje dosłownie brzmi: Habit nie czyni mnicha. Przysłowie to mówi, aby nie oceniać kogoś po wyglądzie, tylko po jego wnętrzu i po tym, jakie ma serce.
La curiosidad mató al gato/Ciekawość to pierwszy stopień do piekła
Hiszpańskie przysłowie na pierwszy rzut oka nie ma nic wspólnego z polskim, bo dosłownie oznacza: Ciekawość zabiła kota, ale znaczenie obydwu jest dokładnie takie same.
Mala hierba nunca muere/Złego diabli nie biorą
Dosłowne tłumaczenie tego hiszpańskiego przysłowia to: Zły chwast nigdy nie więdnie. Słowa te często wypowiadamy żartobliwie, aby uspokoić kogoś, kto martwi się o czyjeś zdrowie lub życie.
Antes se coge al mentiroso que al cojo/Kłamstwo ma krótkie nogi
Po hiszpańsku będzie brzmiało: Prędzej złapiesz kłamcę niż kulawego i oznacza, że kłamstwo prędzej czy później zawsze wyjdzie na jaw.
De tal palo tal astilla/ Niedaleko pada jabłko od jabłoni
Hiszpańskie powiedzenie dosłownie oznacza: Z tego kija, taka drzazga, które można porównać do polskiego przysłowia Jaki ojciec, taki syn lub Niedaleko pada jabłko od jabłoni. Odnosi się ono do zewnętrznego wyglądu, jak i cech charakteru, przekazywanych naszym potomkom.
Ni fu, ni fa/Ani mnie to ziębi, ani grzeje
Nie mam pojęcia, co dokładnie oznacza ni fu, ni fa, ani skąd się wzięło, ale jestem pewna, że używa się tego powiedzenia, kiedy coś ani nas ziębi, ani grzeje, czyli jest nam obojętne.
Santa Rita, lo que se da no se quita/Kto daje i zabiera, ten się w piekle poniewiera
Jest to typowy tekst wypowiadany szczególnie przez dzieci. Znowu mamy do czynienia z tym samym kontekstem, ale całkiem innymi słowami. Zamiast kto daje i zabiera, ten się w piekle poniewiera, hiszpańskie dzieci zawołają: Święta Rita Rita Rita, co dane, nie może zostać odebrane.
Pochodzenie tego przysłowia znajdziemy w początkach XX wieku. Związane jest ono z historią pewnej niezbyt urodziwej pokojówki, która żarliwie modliła się o męża. Swoje modlitwy kierowała do Świętej Rity – patronki rzeczy niemożliwych. Prośby jej zostały wysłuchane, ale jej szczęście nie trwało długo. Stojąc na ślubnym kobiercu, wybranek jej serca odmówił poślubienia dziewczyny. Wtedy właśnie ona powiedziała: Santa Rita, lo que se da no se quita. Słowa te, tak zapadły w pamięć wszystkich tam zgromadzonych, że używa się ich po dziś dzień.
La venganza es un plato que se sirve frio
Na pewno istnieje podobne polskie powiedzenie, ale w tej chwili nie przychodzi mi ono do głowy. W Hiszpanii mówi się: Zemsta to danie, które serwuje się na zimno. Odnosi się do sytuacji, w której ktoś planuje zemstę pod wpływem silnych emocji.
Quien a hierro mata, a hierro muere/Kto mieczem wojuje, od miecza ginie
To przysłowie wywodzi się z Biblii i zawiera w sobie prawdziwą mądrość. Ostrzega, abyśmy nie robili komuś czegoś, co nam niemiłe, ponieważ prędzej czy później spotka nas to samo. Jeśli próbujesz kogoś skrzywdzić, najczęściej sam zostajesz pokonany takimi samymi metodami. Pamiętaj, kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada!
Które z powiedzeń najbardziej przypadło Ci do gustu? A może znasz inne ciekawe przysłowia hiszpańskie? Jakie jest Twoje ulubione?
Świetny.
To pierwszy Twój wpis, który przeczytałam, ale na pewno nie ostatni. Cieszę się że Cię odkryłam 😊
Dziękuję, bardzo mi miło 🙂
Dobry artykuł. Pozdrawiam.
“Venganza es un plato que se sirve frío” odpowiada polskiemu „zemsta najlepiej smakuje na zimno” 😉