Wszystko, co musisz wiedzieć o szkolnictwie w Hiszpanii

System edukacji w Hiszpanii charakteryzuje się kompleksową strukturą, która jest starannie zaprojektowana, aby wspierać rozwój uczniów na różnych etapach ich życia. Edukacja jest obowiązkowa dla osób w wieku od 6 do 16 lat. System ten jest podzielony na kilka kluczowych etapów. Każdy z nich ma określone cele i funkcje.

Szkolnictwo w Hiszpanii jest zarządzane na poziomie regionalnym. Poszczególne wspólnoty autonomiczne mają pewien stopień autonomii w kształtowaniu swoich programów edukacyjnych. Dzięki temu możliwe jest dostosowanie treści nauczania do specyficznych potrzeb i kontekstu kulturowego regionu, co stanowi istotny element różnorodności i elastyczności hiszpańskiego systemu edukacji.

Edukacja przedszkolna (Educación Infantil)

W Hiszpanii edukacja przedszkolna obejmuje dwa etapy: od 0 do 3 lat (Educación Infantil Primer Ciclo) oraz od 3 do 6 lat (Educación Infantil Segundo Ciclo).

Żłobki w Hiszpanii (Guarderías)

Etap żłobków stanowi pierwszy krok w edukacji dzieci w Hiszpanii. Guarderías są powszechnie dostępne i oferują opiekę dla dzieci w wieku od kilku miesięcy do 3 lat. Edukacja w tym okresie opiera się na zabawie, aktywnościach sensorycznych oraz rozwijaniu podstawowych umiejętności społecznych i kognitywnych. W Hiszpanii istnieją zarówno żłobki publiczne, finansowane przez państwo, jak i prywatne, które oferują różnorodne opcje opieki i edukacji dla najmłodszych dzieci.

Żłobki publiczne

Żłobki publiczne w Hiszpanii są finansowane i zarządzane przez władze lokalne lub regionalne. Oznacza to, że ich działalność jest kontrolowana przez administrację publiczną. Jedną z głównych zalet żłobków publicznych jest ich dostępność dla wszystkich rodzin. Ponadto, koszty uczęszczania do takiej placówki są zazwyczaj niższe niż w przypadku żłobków prywatnych. Mogą być one również ustalone w oparciu o sytuację finansową rodzin.

Żłobki prywatne

Żłobki prywatne w Hiszpanii prowadzą niezależne organizacje lub przedsiębiorstwa. Plusem jest ich elastyczność i różnorodność oferowanych usług. Rodzice mogą wybierać spośród różnych opcji harmonogramowych (dziecko może spędzać w placówce cały dzień lub tylko kilka godzin). Jednak uczestnictwo w żłobkach prywatnych wiąże się z niemałymi kosztami, które obejmują czesne oraz dodatkowe opłaty na przykład związane z wyżywieniem.

Podczas wyboru między żłobkiem publicznym a prywatnym, rodzice muszą wziąć pod uwagę swoje indywidualne potrzeby, preferencje oraz możliwości finansowe. Żłobki publiczne mogą być atrakcyjną opcją dla rodzin o ograniczonym budżecie, podczas gdy żłobki prywatne mogą oferować więcej możliwości i spersonalizowane podejście do opieki nad dzieckiem.

Przedszkola-szkoły

Choć nadal jest to edukacja nieobowiązkowa, zdecydowania większość hiszpańskich rodziców posyła swoje 3-letnie dzieci do przedszkola, które w niczym nie przypomina polskiego. Do polskich placówek przedszkolnych bardziej porównałabym wcześniej opisane przeze mnie żłobki. Hiszpańskie przedszkola to po prostu szkoły i taką mają w Hiszpanii nazwę. Zajęcia odbywają się w budynkach szkolnych i chociaż większość czasu dzieci spędzają przy zabawie, siedzą również w ławkach, uczą się pierwszych liter i cyfr. Placówki te są często połączone ze szkołami o wyższych poziomach (znajdują się w tym samym budynku).

Szkoła podstawowa (Educación Primaria)

Następnie, dzieci przechodzą do szkoły podstawowej (Educación Primaria), która obejmuje trzy cykle. Każdy z nich trwa dwa lata. Edukacja podstawowa jest obowiązkowa i skierowana jest do osób w wieku od 6 do 12 lat. Dzieci uczą się języka hiszpańskiego, matematyki, nauk przyrodniczych, języków obcych, muzyki, plastyki i wychowania fizycznego.

Szkoła ponadpodstawowa (Educación Secundaria Obligatoria, ESO)

Po ukończeniu szkoły podstawowej, uczniowie rozpoczynają Educación Secundaria Obligatoria znaną również jako ESO, która obejmuje osoby w wieku od 12 do 16 lat. Ten etap edukacji również jest obowiązkowy. W ESO uczniowie kontynuują naukę przedmiotów ogólnokształcących, ale mają również możliwość wyboru specjalistycznych przedmiotów, które odpowiadają ich zainteresowaniom i ewentualnym planom zawodowym.

Szkoły publiczne, półprywatne i prywatne

Hiszpański system edukacyjny oferuje szeroki wybór szkół dla dzieci i młodzieży, od bezpłatnych szkół publicznych, poprzez półprywatne do ekskluzywnych placówek prywatnych. Wybór odpowiedniego typu szkoły zależy od preferencji rodziców, ich możliwości finansowych oraz priorytetów dotyczących edukacji ich dzieci.

Szkoły publiczne (colegios públicos)

Szkoły publiczne finansuje w całości rząd, co oznacza, że nauka w nich jest bezpłatna. Program nauczania w tych szkołach jest ustalany przez Ministerstwo Edukacji i Kultury, co zapewnia jednolity standard edukacji w całym kraju. Placówki te oferują wykształcenie dla dzieci od przedszkola aż po szkołę średnią. Wśród zalet szkół publicznych można wymienić brak opłat za naukę oraz dostępność dla wszystkich dzieci, niezależnie od statusu ekonomicznego rodziny. Wadą może być jednak większa liczebność klas w porównaniu do szkół prywatnych i półprywatnych. Pod względem jakości nauczania i infrastruktury, szkoły publiczne w Hiszpanii są zróżnicowane – niektóre są bardzo prestiżowe i dobrze wyposażone, podczas gdy inne mają ograniczone zasoby. Mimo wszystko szkoły publiczne cieszą się dużym zainteresowaniem.

Szkoły półprywatne (colegios concertados)

Koszty funkcjonowania szkół półprywatnych pokrywa państwo, a resztę opłacają rodzice w formie czesnego. Program nauczania w szkołach concertados jest zgodny z krajowymi standardami, ale często oferuje dodatkowe zajęcia i lepsze wyposażenie niż szkoły publiczne. Placówki te mogą być atrakcyjną opcją dla rodzin, które chcą zapewnić swoim dzieciom wyższą jakość edukacji, ale nie mogą sobie pozwolić lub nie chcą przeznaczać większych kosztów na szkoły prywatne.

Szkoły prywatne (colegios privados)

Szkoły prywatne, z kolei, są finansowane przez opłaty pobierane od rodziców uczniów. W związku z tym, koszty nauki w takich placówkach są znacznie wyższe. Jednak szkoły prywatne często mają lepsze zaplecze edukacyjne, mniejsze klasy, bardziej wyspecjalizowaną kadrę pedagogiczną (co sprzyja indywidualnemu podejściu do ucznia) oraz dostęp do bardziej zróżnicowanych programów nauczania, w tym międzynarodowych programów. Minusem jest jednak, jak już wspomniałam, konieczność ponoszenia wysokich kosztów związanych z edukacją.

Jak zapisać dziecko do żłobka, przedszkola lub szkoły w Hiszpanii?

Dla rodzin planujących stałe zamieszkanie w Hiszpanii, jednym z największych wyzwań jest zapewnienie odpowiedniej edukacji dla ich dzieci. Proces zapisania dziecka do przedszkola lub szkoły w obcym kraju może być zawiły, ale ze zrozumieniem odpowiednich procedur i wymagań można z łatwością przejść przez ten proces. Oto najważniejsze informacje, które mogą pomóc w zapisie twoich dzieci do placówek edukacyjnych w Hiszpanii:

1. Wybór odpowiedniej placówki

Hiszpania oferuje wiele rodzajów placówek edukacyjnych, w tym publiczne i prywatne. Rodzice powinni zastanowić się nad preferowanym rodzajem placówki, uwzględniając takie czynniki jak lokalizacja, program nauczania, język, w którym prowadzone są zajęcie oraz koszty.

2. Potrzebne dokumenty

Najważniejsze dokumenty, które trzeba przygotować to m.in.: NIE (numer identyfikacyjny obcokrajowca) i dokumenty potwierdzające zameldowanie. W niektórych placówkach, zwłaszcza tych prywatnych, może być wymagane zaświadczenie o szczepieniach (książeczka szczepień).

3. Procedury rekrutacji

Procedury rekrutacji mogą różnić się w zależności od rodzaju placówki edukacyjnej oraz lokalnych przepisów. W niektórych regionach istnieją publiczne portale internetowe, gdzie rodzice mogą złożyć elektroniczne wnioski o przyjęcie do szkoły. W innych miejscach konieczne mogą być osobiste wizyty w szkołach lub konieczność wypełnienia papierowych formularzy aplikacyjnych. Kryteria wyboru uczniów nie w każdej placówce są takie same. W przypadku szkół publicznych brana jest pod uwagę rejonizacja, czyli miejsce zamieszkania rodziny.

4. Nabór do przedszkoli i szkół

Nabór do przedszkoli zwykle odbywa się pod koniec maja lub na początku czerwca poprzedzającego rok, w którym dziecko ma rozpocząć edukację. Natomiast rekrutacja do szkół podstawowych i średnich może różnić się w każdym regionie, ale zazwyczaj również odbywa się na przełomie maja i czerwca, lub nawet wcześniej.

5. Język nauczania

W przypadku dzieci, które nie znają języka hiszpańskiego, istotne jest zrozumienie języka nauczania w danej placówce. Niektóre szkoły oferują programy dwujęzyczne lub międzynarodowe, które mogą być bardziej dostosowane do potrzeb uczniów obcojęzycznych. Językiem nauczania w większości szkół publicznych jest hiszpański. Natomiast trzeba wziąć pod uwagę, że w kilku regionach zajęcia prowadzone są również w innych językach oficjalnych, takich jak kataloński, baskijski, galicyjski, walencki i aranejski. O językach urzędowych w Hiszpanii przeczytasz tutaj.

Bachillerato i Formación Profesional

Po ukończeniu ESO można kontynuować edukację na poziomie wyższym, ale nie jest ona obowiązkowa. Istnieje możliwość wyboru między Bachillerato a Formación Profesional (FP), które trwają dwa lata (od 16 do 18 lat). Na tym etapie uczniowie mogą wybrać przedmioty, które chcą studiować bardziej szczegółowo, co pozwala im lepiej przygotować się do egzaminów końcowych oraz do wyboru dalszej ścieżki edukacyjnej.

Bachillerato

Bachillerato to odpowiednik szkoły średniej w innych krajach. Oferuje trzy specjalizacje: naukową, humanistyczną i techniczną, przygotowując uczniów do matury oraz dalszej edukacji na uczelniach wyższych.

Formación Profesional

Formación Profesional (FP) to szkolnictwo zawodowe, które daje studentom praktyczną wiedzę i umiejętności w różnych dziedzinach zawodowych. Ukończenie kursu FP może prowadzić do uzyskania tytułu technika, przygotowując absolwentów do wejścia na rynek pracy z konkretnymi umiejętnościami.

Studia wyższe

Hiszpania daje możliwość wyboru wielu renomowanych uniwersytetów, które są cenione zarówno na arenie krajowej, jak i międzynarodowej, w obszarach takich jak medycyna, inżynieria czy ekonomia. Studenci mogą zdobyć stopień licencjata, magistra, inżyniera lub doktora w swojej dziedzinie. Do najważniejszych uniwersytetów w Hiszpanii należą m.in.: Uniwersytet Complutense w Madrycie (jeden z najstarszych i najbardziej prestiżowych uniwersytetów w Hiszpanii), Uniwersytet w Barcelonie (znany z szerokiej oferty programów studiów oraz międzynarodowej społeczności studenckiej) oraz Uniwersytet Pompeu Fabra (specjalizujący się w naukach społecznych i humanistycznych, ceniony za swoje badania naukowe).

Aby aplikować na hiszpańskie uniwersytety, trzeba posiadać świadectwo ukończenia szkoły średniej oraz spełniać wymagania językowe. Obcokrajowcy muszą również uzyskać homologację potrzebnych dyplomów. Terminy składania dokumentów mogą się różnić w zależności od uczelni.

System oceniania i egzaminów

W hiszpańskim systemie edukacyjnym oceny i egzaminy odgrywają ważną rolę w monitorowaniu postępów uczniów oraz w podejmowaniu decyzji dotyczących ich dalszej edukacji. Oceny w Hiszpanii są wyrażane w skali od 0 do 10, gdzie 5 jest stopniem minimalnie wystarczającym do zaliczenia przedmiotu.

Na poziomie szkoły podstawowej, uczniowie są regularnie oceniani na podstawie ich osiągnięć w różnych przedmiotach. Egzaminy końcowe i testy sprawdzające wiedzę są standardową praktyką, jednak większy nacisk kładzie się na ciągłą ocenę postępów ucznia przez nauczycieli.

W szkołach ponadpodstawowych system oceniania staje się bardziej formalny. Uczniowie przystępują do egzaminów na zakończenie każdej klasy, a ich wyniki mają wpływ na możliwość kontynuowania nauki na wyższych poziomach. Ocena końcowa w ESO jest sumą ocen uzyskanych w trakcie roku szkolnego oraz wyników egzaminów końcowych.

Istotnym etapem w hiszpańskim systemie szkolnictwa jest egzamin maturalny, znany jako Evaluación de Bachillerato para el Acceso a la Universidad (EBAU), wcześniej znany jako Prueba de Acceso a la Universidad (PAU). Słyszałam jednak, że teraz znowu ma powrócić do starej nazwy. Egzamin ten jest niezbędny dla uczniów, którzy pragną kontynuować naukę na uniwersytecie. Wyniki EBAU mają decydujące znaczenie przy rekrutacji na studia wyższe, a punkty uzyskane na tym egzaminie są łączone z ocenami uzyskanymi w ostatnich dwóch latach szkoły średniej (Bachillerato). Egzamin EBAU składa się z części obowiązkowej, która obejmuje przedmioty ogólne, oraz części fakultatywnej, która pozwala uczniom na zdawanie dodatkowych przedmiotów, aby poprawić swój ostateczny wynik.

Wady systemu edukacyjnego w Hiszpanii

Mimo że hiszpański system edukacji cieszy się uznaniem, ma również swoje słabe punkty, które wymagają uwagi i działań mających na celu ich poprawę.

Nierówności w dostępie do edukacji

Jedną z gorszych stron szkolnictwa w Hiszpanii są nierówności edukacyjne. W różnych regionach kraju zauważalne są różnice w dostępie do wysokiej jakości edukacji. Szkoły w bardziej zamożnych obszarach często oferują lepsze warunki nauczania, podczas gdy placówki w rejonach o niższym dochodzie borykają się z brakami kadrowymi i niewystarczającą infrastrukturą. Te nierówności wpływają na wyniki uczniów i ich dalsze możliwości rozwoju. W międzyczasie miasta są często przeciążone dużą liczbą uczniów w stosunku do dostępnych miejsc w szkołach, czego skutkiem są zatłoczone klasy, i co za tym idzie, ograniczona indywidualna uwaga.

Niska jakość kształcenia

Najpoważniejszym problemem jest niska jakość kształcenia. Badania pokazują, że uczniowie w Hiszpanii osiągają wyniki poniżej średniej w międzynarodowych testach, takich jak PISA (El Programa para la Evaluación Internacional de los Estudiantes – Program Międzynarodowej Oceny Uczniów). Program ten ma na celu sprawdzenie zdolności 15-letnich uczniów do wykorzystania swojej wiedzy i umiejętności w zakresie czytania, matematyki i nauk ścisłych. Niskie wyniki w niektórych dziedzinach, takich jak np. matematyka i czytanie ze zrozumieniem, sugerują, że istnieją obszary do poprawy oraz wskazują na potrzebę zmiany przestarzałych metod nauczania i rozwoju w tym kierunku.

Brak dostosowania programów edukacyjnych do potrzeb rynku pracy

To kolejne wyzwanie. Programy nauczania często nie odzwierciedlają rzeczywistych wymagań współczesnego rynku, co skutkuje niedopasowaniem umiejętności absolwentów do dostępnych ofert pracy. W rezultacie młodzi ludzie mają trudności ze znalezieniem stabilnego zatrudnienia.

Niedostateczne finansowanie

Następna kwestia to finansowanie edukacji. Pomimo inwestycji rządowych, budżety przeznaczone na edukację są często niewystarczające, co może prowadzić do ograniczeń w zakresie świadczeń, jak również do braku funduszy na nowoczesne technologie, uaktualnienie infrastruktury i rozwój programów nauczania.

Porzucanie edukacji przez młode osoby (abandono escolar)

Wskaźnik porzucania edukacji w Hiszpanii przez osoby, które ukończyły 16 lat, jest jednym z najwyższych w Europie. Zaraz po Rumuni Hiszpania plasuje się na drugim miejscu pod tym względem. Prowadzi to do powstania grupy młodych ludzi bez odpowiednich kwalifikacji, co z kolei utrudnia im znalezienie pracy. Przyczyny tego problemu są złożone i obejmują zarówno czynniki ekonomiczne, jak i społeczne.

Informacje dodatkowe i ciekawostki

1. Zajęcia w szkołach rozpoczynają się zazwyczaj o godzinie 9:00 i kończą o 17.00, jednak harmonogram może się różnić w zależności od regionu i typu szkoły. Mniej więcej od godziny 13.00 do 15.00 ma miejsce przerwa na obiad. Istnieje możliwość wykupienia wyżywienia w szkole lub na ten czas dziecko może wrócić do domu. Pamiętam, że ktoś kiedyś zapytał mnie, czy to prawda, że dzieci w Hiszpanii chodzą do szkoły dwa razy dziennie. Niektóre tak, właśnie ze względu na przerwę w tych godzinach.

2. Ważnym elementem programu nauczania jest nauka języków obcych, szczególnie języka angielskiego, który jest obowiązkowy od wczesnych lat szkolnych. W niektórych szkołach prywatnych i półprywatnych oferowane są również lekcje innych języków, takich jak francuski czy chiński, co ma na celu przygotowanie uczniów do funkcjonowania w zglobalizowanym świecie. Natomiast później w praktyce wygląda to zupełnie inaczej, ponieważ posługiwanie się językami obcymi nie jest mocną stroną Hiszpanów.

3. W Hiszpanii istnieją szkoły katolickie, których program nauczania łączy standardowe przedmioty z elementami religijnymi. Oprócz matematyki, języka hiszpańskiego czy nauk ścisłych, uczniowie uczestniczą w lekcjach religii, które pomagają im zrozumieć i praktykować wiarę katolicką. Większość szkół katolickich w Hiszpanii stanowią szkoły półprywatne (concertados).

4. W zależności od reguł panujących w danej szkole uczniowie noszą mundurki bądź nie.

5. Urlop macierzyński w Hiszpanii trwa tylko 16 tygodni, więc pracujące mamy zmuszone są posłać swoje kilkumiesięczne dzieci do żłobka. Jest również możliwy bezpłatny urlop wychowawczy, który trwa do ukończenia przez dziecko 3 lat.

6. Uczniowie zwracają się do nauczycieli po imieniu, co od razu zmniejsza dystans, atmosfera podczas zajęć jest mniej stresowa, a całus czy przytulenie dziecka (oczywiście mam na myśli tych najmłodszych) jest ze strony nauczycieli czymś absolutnie naturalnym i nikogo tu nie dziwi.

Mam nadzieję, że udało mi się wyczerpać temat i że znajdziecie w tym wpisie przydatne informacje.

Uważasz ten wpis za wartościowy? Będzie mi bardzo miło, jeśli udostępnisz go dalej. A może masz ochotę zostawić po sobie ślad w formie komentarza?

Zachęcam Cię również do odwiedzenia mojego profilu na Facebooku i Instagramie.